Niets wat er toe doet is maakbaar.
Waar maakt iedereen zich zo druk om? Ik moet dit, jij moet dat. Waarom? Omdat het kan. De kwalijke invloed van influencers, die handelen op het gezag van de onwetende, maar tegelijkertijd duizenden volgers hebben, reikt tot in huiskamers en leslokalen.
Platte leuzen als ‘als je iets wil kan het’ of ‘jij bent het waard’ gecombineerd met een horizon van succes die zonder inspanning te bereiken zou zijn hollen ‘ora et labora’ van binnen uit.

In de scholen leidt dat tot een daling van het niveau op vele fronten. Lees – en rekenvaardigheid zijn een groot probleem. Geoorloofd verzuim (want gedekt door ouders) stijgt de pan uit. Plannen voor een proefwerk of schoolexamen gebeurt nog zelden om de simpele reden dat er op een inspanning niet direct een beloning volgt. Het maakbaarheidsdenken leidt tot meer problemen: een onvoldoende wordt door ouders geassocieerd met het onvermogen van een docent.

En hoe zit het eigenlijk met ons als schoolleiders? De druk die wij zetten op secties en docenten bij tegenvallende resultaten; is die terecht? Wij accepteren geen slagingspercentage lager dan 90% op een VWO, een VMBO met 85% is teleurstellend. Want alles moet maakbaar zijn.

Zelfs in de lessen. Hoeveel scholen hebben niet een standaard goede les omschreven? Gebaseerd op de zeven rollen van Martie Slooter of de beoordelingscriteria van de inspectie. Zijn er onderdelen niet goed dan volgt daar een gesprek over. Begrijp me niet verkeerd: natuurlijk moeten we ambitieus zijn en de lat hoog leggen. Maar laten we daarbij ontwikkelingsgericht denken en handelen.

Louis Steeman schrijft in ‘De kracht van niet weten’ over ontwikkelingsgericht werken, je durven verbinden aan een toekomst waarvan je de uitkomst niet weet. Hoe mooi zou dat zijn: we geven onszelf, collega’s en de leerlingen ruimte om zich te ontwikkelen. Niet met vaststaande piketpaaltjes, maar met de wetenschap dat niet alles maakbaar is.

Wat zou er eigenlijk maakbaar moeten zijn? Hoe langer ik over deze vraag nadenk hoe meer ik tot de conclusie kom dat zaken die er echt toe doen niet maakbaar zijn. Wat doet er toe voor jou? Wat doet er werkelijk toe voor jou? Wat wil jij echt, vanuit je hart? Voor jezelf, de ander, de organisatie?

Als we hier dieper over nadenken treffen we onszelf en elkaar op een diepere laag van ontmoeting. Dat geeft ruimte voor ontwikkeling en ervaren wat er werkelijk toe doet. De krachtige energie die daarbij vrijkomt kunnen we inzetten voor zaken die gedaan moeten worden omdat we de wereld nu eenmaal zo hebben ingericht.

Wat doet er werkelijk toe voor jou?

Teus de Vries, partner De Roo